الهام ظریفیان | شهرآرانیوز؛ گاهی فاصله بین زندگی و مرگ فقط چند ساعت، چند دقیقه یا حتی چند ثانیه است، اما همین زمانها برای برخی میتواند به معنای نجات و فرصت دوباره باشد. میلیونها انسان در انتظار فرصتی برای نجات هستند، اما بسیاری از فرصتها با نگاهی سهلانگارانه که مرگ را فقط برای همسایه میداند، از دست میروند. در مطلب امروز که با همراهی دکتر ابراهیم خالقی مسئول واحد فراهمآوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی مشهد تهیه کردهایم میخواهیم به این بپردازیم که چرا مهمترین وصیتی که هرکس میتواند پیش از مرگش داشته باشد، وصیت به اهدای اعضایش در صورت مرگ مغزی و گرفتن کارت اهدای عضو است.
انتقال اعضای یک فرد به فرد دیگر برای نجات زندگی یا بهبود کیفیت زندگی او را اهدای عضو میگویند. اهدای عضو میتواند از افراد زنده (در مورد کلیه یا اهدای قسمتی از کبد یا ریه بزرگسالان به فرزندانشان) یا از افراد مرگ مغزی یا از افراد مرگ قلبی در شرایط خاص و با تجهیزات و تمهیدات ویژه انجام شود.
سن رایج مرگ مغزی در ایران ۲۰ تا ۴۰سال و علت اصلی مرگ مغزی، ضربه به سر ناشی از تصادفات است.
اگر خانواده نتوانند تصمیم به اهدای عضو بگیرند، بعد از چند روز، دیگر ارگانی با قابلیت پیوند وجود ندارد.
۸
آمارهای جهانی نشان میدهند از هر ۱۰۰ مرگ، تنها یکی از آنها به علت مرگ مغزی است. هر فرد مرگ مغزی میتواند با اهدای ارگانهای حیاتی خود جان ۱ تا ۸ نفر را از مرگ حتمی نجات داده و با اهدای بافت و نسوج خود ۱ تا ۵۳ نفر را از معلولیت رهایی بخشد.
۱۰
اکنون بیش از ۲۵هزار نفر در کشور نیازمند پیوند عضو هستند و روزانه بین ۷ تا ۱۰بیمار نیازمند پیوند بر اثر نرسیدن عضو حیاتی جان خود را از دست میدهند. هر ساله بین ۱۰ تا ۲۵درصد بیماران لیست انتظار اعضای مختلف، به دلیل نرسیدن بموقع عضو پیوندی فوت میکنند.
۱۶۴
در سال گذشته در دانشگاه علوم پزشکی مشهد ۱۶۴بیمار مرگ مغزی ثبت شده و فرایند اهدای عضو صورت گرفتهاست.
۴۰۰۰
در سال۱۴۰۰ از جمعیت حدود ۸۴میلیون نفر در کشور حدود ۵ تا ۸هزار مرگ مغزی در کشور رخ داده است که از این تعداد، تنها ۲ هزارو ۵۰۰ تا ۴ هزار مورد قابل برداشت و اهدای عضو بوده است.
۱۲.۲
در سال۱۴۰۱، تعداد کل اهدای عضو در کشور حدود هزارو ۶۱ مورد ثبت شده که این رقم نسبت به سالهای گذشته، نشاندهنده رشد نسبی است. با این حال شاخص PMP (تعداد عملیات اهدای عضو در هر میلیون نفر جمعیت) در همین سال در ایران برابر با ۱۲.۲ بوده است؛ در حالی که شاخص ایدهآل برابر با ۴۸.۷ و رقم قابل قبول در کشورهای توسعهیافته، حدود ۳۰.۸ است.
۱۶۵۰
از ابتدای فرایند اهدای عضو تا این لحظه ۱۶۵۰ مورد مرگ مغزی داشتهایم که اعضای بدن این متوفیان به ۷۱۷۱ بیمار نیازمند، پیوند عضو شدهاست.
بنا بر قانون جمهوری اسلامی ایران، کارت اهدای عضو، شرط اصلی اهدای عضو، پس از مرگ مغزی نیست و جلب رضایت از اولیای دم، ضروری است.
کارت اهدای عضو نشاندهنده آرزوی قلبی فرد در مورد اهدای اعضای بدنش است. این موضوع میتواند تصمیمگیری را برای خانواده فرد در آن لحظات حساس آسانتر کند.
حادثه خبر نمیکند و مرگ برای هر انسانی حق است. پس همین امروز در سامانه اهدای عضو ثبتنام کنید و کارت اهدای عضو بگیرید.
با خانواده، دوستان، آشنایان و حتی بستگان درباره تصمیم خود حرف بزنید و کارت خود را به آنها نشان بدهید. این کار کمک بزرگی به خانواده شما برای تصمیمگیری در لحظات سخت میکند.
۱۰۰هزار نفر
حدود ۱۰۰هزار نفر اکنون در استان (مناطق زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد) کارت اهدای عضو دارند.
نسوجی مانند قرنیه چشم، دریچه قلب، استخوان و تاندون تا ۴۸ساعت بعد از مرگ کامل به صورت طبیعی قابل اهدا هستند.
امروزه روشی به نام DCD یا اهدای پس از مرگ قلبی نیز در برخی کشورها رایج شده است که بر اساس این تکنیک میتوان برخی ارگانهای افراد مرگ قلبی را نیز با تکنیکهای خاص و رعایت برخی محدودیتها استفاده کرد.
پس از مرگ مغزی سلامت تکتک اعضای بدن از سوی تیم پزشکی به دقت بررسی میشود و در صورت نبود مشکل، اهدای اعضایی که عملکرد مناسبی دارند انجام میشود. همه اهداکنندگان عضو از نظر ایدز، هپاتیت، ویروسهای مشابه و بدخیمیها مورد بررسی قرار میگیرند. بیماریهای عفونی مانند ایدز و بیشتر بدخیمیها مانع از اهدای عضو میشوند.
۷۰ درصد
دانشگاه علوم پزشکی مشهد فرایند رضایتگیری را از خانوادههایی که عزیزشان دچار مرگ مغزی شده است از سال ۱۳۸۰ آغاز کرده است.
۱۳۸۰
متوسط رضایت خانوادهها درباره اهدای اعضای عزیزان مرگ مغزی شدهشان از حدود ۳۰درصد در دهه۸۰ به ۷۰درصد در سال گذشته رسیده است.
بزرگترین باور نادرست در این مواقع این است که خانواده، مرگ مغزی را به معنای مرگ کامل نمیدانند. درحالیکه مرگ مغزی به معنای مرگ قطعی است. برای اثبات مرگ قطعی قانونگذار در ایران مراحلی را پیشبینی کرده است: اول اینکه مرگ مغزی بیمار باید از سوی پزشک خود بیمار اعلام شود. بعد از آن چهار پزشک شامل یک جراح اعصاب، یک متخصص مغز و اعصاب، یک متخصص داخلی و یک متخصص بیهوشی که از وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور حکم دارند باید مرگ مغزی را تأیید کنند. ششمین نفری که باید مرگ مغزی را تأیید کند مدیرکل پزشکی قانونی یا نماینده اوست.
اعتقاد به معجزه و بازگشت بیمار، باور نادرست دیگری است که در مورد بیماران مرگ مغزی اغلب از سوی خانوادهها وجود دارد. درحالیکه در مرگ مغزی مغز به طور کامل از بین میرود؛ بنابراین همانطور که امکان بازگشت فرد فوت شده وجود ندارد، امکان بازگشت فرد مرگ مغزی شده نیز وجود ندارد.
برخی میترسند ظاهر جنازه عزیزشان تغییر کند و مخدوش شود. درحالیکه کالبد فرد اهداکننده مثله نمیشود بلکه مانند یک عمل قلب باز، برشی بر روی سینه و شکم ایجاد شده، ارگانها برداشته و سپس ترمیم میشود. به طوری که در زمان تحویل کالبد عزیز ازدسترفته به خانواده، بهجز محل بخیه، تغییری در تمامیت آن مشاهده نمیشود.
برخی از اینکه به فروش اعضای بیمار مرگ مغزیشان متهم شوند و مورد قضاوت اقوام و آشنایان قرارگیرند هراس دارند. در حالی که عضو پیوندی به صورت رایگان و به عنوان هدیه به خانواده گیرنده اهدا میشود و گیرنده نیز پولی بابت عضو پیوندی پرداخت نمیکند. هزینههای عمل پیوند از سوی دولت پرداخت میشود.